ଜାଣନ୍ତୁ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ କାହିଁକି ଧଳା ପାଗୋଡା କୁହାଯାଉଥିଲା

ଇନସାଇଟ ବ୍ୟୁରୋ: ପୁରୀ ଯାହା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଧାମ ଭାବେ ବିଶ୍ବ ପ୍ରସିଦ୍ଧ । ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଲୀଳା ରହସ୍ୟ ଭେଦ କରିବା ଛାର ମନୁଷ୍ୟ ପକ୍ଷେ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । ବାର ମାସରେ ତେର ପର୍ବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେଉଥିବା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଶ୍ରୀଜୀଉମାନଙ୍କ ନୀତିକାନ୍ତି ମଧ୍ୟ ବିରଳ ।  ପୁରୀର ନାମ ହୁଏତ ଦିନେ ଥିଲା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ-ପୁରୀ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ-ପୁରୀ । ପରେ ପରେ ଏହି ନାମଟି ସଂକ୍ଷିପ୍ତୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ହୋଇଗଲା ‘ପୁରୀ’ ।

ଏହାର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କେତୋଟି ନାମ ହେଲା-ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର, ନୀଳାଚଳ କ୍ଷେତ୍ର, ନୀଳାଚଳ ଧାମ, ଶଙ୍ଖକ୍ଷେତ୍ର, ପୁରୁଷୋତ୍ତମ କ୍ଷେତ୍ର, ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଧାମ, ନୀଳାଦ୍ରି । ଅନେକ କାଳରୁ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଆବିର୍ଭୂତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଏହି ପରମପାବନ କ୍ଷେତ୍ର ଯେ ପୃଥିବୀର ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଧର୍ମପୀଠ-ଏହା ବିନା ଦ୍ୱିଧାରେ କୁହାଯାଇପାରେ । କିନ୍ତୁ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରର ମୁଖ୍ୟ ଅଧିଷ୍ଠାତା ଦେବତା ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଇତିବୃତ୍ତ ଅଦ୍ୟାବଧି ରହସ୍ୟାବୃତ ହୋଇ ରହି ଆସିଛି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ । ବିଭିନ୍ନ ପୁରାଣ, କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଓ ଇତିହାସ ସେ ରହସ୍ୟ ଭେଦକରି ପାରି ନାହାନ୍ତି ଏହି ରହସ୍ୟକୁ ।

When #Puri #Srimandir was known as White Pagoda in 1970-80s!

To protect the #JagannathTemple from saline wind coming from sea, the then Gajapati used to apply thick layer of Lime Paste over the temple. #OdishaHeritage@suryanandannet @Krishan_Kumar09 @samarth_verma @SJTA_Puri pic.twitter.com/QA2EMa4iTw

— Odisha Heritage (@OdishaHeritage) February 22, 2022

ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ “ଧଳା ପାଗୋଡା” କୁହାଯାଉଥିଲା । କାରଣ  ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ତତ୍କାଳୀନ ଗଜପତି ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ମନ୍ଦିର ଉପରେ ଲେମ୍ବୁରେ ତିଆରି ଧଳା ରଙ୍ଗର ପେଷ୍ଟ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିଲେ । ଯାହାପାଇଁ ମନ୍ଦିର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧଳା ଦେଖାଯାଉଥିଲା । ଏହି ପେଷ୍ଟର ଏକ ମୋଟା ସ୍ତର କିଛି ଦିନ ବ୍ୟବଧାନ ପରେ ମନ୍ଦିର ଭିତର ଏବଂ ବାହାର ପାଖରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଥିଲା । ଆଉ ଏହି ପେଷ୍ଟ ମନ୍ଦିରକୁ ସମୁଦ୍ରରୁ ଆସୁଥିବା ଲୁଣିଆ ପବନରୁ ରକ୍ଷା କରୁଥିଲା ।

କିନ୍ତୁ ୧୯୯୦ ଦଶକରେ କିଛି ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ମନ୍ଦିର କାନ୍ଥରେ ଥିବା କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଦେଖିବା ନେଇ ପାଇଁ ଦେଖାଇଥିଲେ । ଏହି ପେଷ୍ଟ ଯୋଗୁଁ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ମନ୍ଦିରର  କଳା କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଲୁଚି ଯାଉଥିଲା । ତେଣୁ ସେହି ସମୟରୁ ଏହି ପେଷ୍ଟ ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ବନ୍ଦ କରି ଦିଆଗଲା ଫଳରେ ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ଏହା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିବା ଯୋଗୁଁ  କିଛି ପ୍ଲାଷ୍ଟର ରତ୍ନ ସିଂହାସନ  ନିକଟରେ ପଡିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ପରେ ମନ୍ଦିର ସମ୍ପତ୍ତି ନଷ୍ଟ ହେବ ନେଇ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ଲାଷ୍ଟର ବାହାର କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ମନ୍ଦିରକୁ ଲୁଣିଆ ପବନ ରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଅନ୍ୟ କିଛି ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବ୍ୟବହାର ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିଲା । ଆଉ ସେବେଠାରୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଲା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରକୁ ଘେରି ରହିଛି ଲୁହାର  ରେଲିଂ । ଯାହା ଅତି ଦୁଃଖଦର ବିଷୟ ।

ଅନ୍ୟପଟେ ଗତ 2019ରେ ଫନି ବାତ୍ୟା ପୁରୀ ସହରକୁ ଶକ୍ତ ଧକ୍କା ଦେଇଥିଲା ଯାହା ସମଗ୍ର ସହରକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ସହ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର କିଛି ଅଂଶରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପକ କ୍ଷତି ଘଟାଇଥିଲା । ଅବହେଳା ହେତୁ, ଲୁହା ରେଲିଂଗୁଡିକ ହଟାଗଲା ନାହିଁ ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ୨୫୦  କିଲୋମିଟର ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ପବନର ବେଗ ରହିଥିଲା ସେ ସମୟରେ ସମଗ୍ର ଲୁହାରେଲିଂ ଗୁଡିକ ଭୁଶୁଡି ପଡିଲା । ଯାହାଦ୍ବାରା ମନ୍ଦିରର ଅନେକ କ୍ଷତି ଘଟିଥିଲା ଯାହା ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଠିକ ଭାବେ ପୂରଣ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇନାହିଁ । ଅନ୍ୟପଟେ ମୂଖ୍ୟ ମନ୍ଦିରର କିଛି ଅଂଶ ଏବଂ ଏହାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ସହାୟକ ମନ୍ଦିରଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟ  କ୍ଷତି ହୋଇଥିଲା ।  ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ ବାତ୍ୟା ଫନିରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ପ୍ରାୟ ୫ କୋଟି ୧୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ସମ୍ପତ୍ତି ନଷ୍ଟ ହୋଇଥିବା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପ୍ରଶାସନ ଘୋଷଣା କରିଥିଲା ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ସମସ୍ୟା ପାଇଁ ଆମେ ସେବାୟତଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରିଥାଉ । କିନ୍ତୁ, ଆମେ କେବେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର କାର୍ଯ୍ୟ ମରାମତି ପାଇଁ ଦାୟୀ ସଂଗଠନକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିନାହୁଁ ? ଯଦି ରୀତିନୀତିରେ ବିଳମ୍ବ ହୁଏ ତେବେ ସେବାୟତଙ୍କୁ ହିଁ ଦାୟୀ କରାଯାଏ । ନୀତିକାନ୍ତି ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ୨୪  ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ସଠିକ୍ ହୋଇପାରିବ । କିନ୍ତୁ, ଯଦି ମନ୍ଦିର ଦିନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ ଆଉ ଦ୍ୱାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ଭାଙ୍ଗି ପଡ଼ନ୍ତି ତେବେ ଏହା ୨୪  ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ତିଆରି ହୋଇ ପାରିବ କି ?  ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ 100 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କେବେ ବି ସମାନ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ସହିତ ଏପରି ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ।

ଏବେ ସମୟ ଆସିଛି ଏହା ଉପରେ ଚିନ୍ତା କରିବାର । ଆଗକୁ ମନ୍ଦିର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନଷ୍ଟ ହେବା ପୂର୍ବରୁ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ଏହି ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟକୁ କ୍ଷତିରୁ ବଞ୍ଚାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ । ଲେମ୍ବୁରେ ତିଆରି ସେହି ପେଷ୍ଟର ସ୍ତରକୁ ପୁନର୍ବାର ପ୍ରୟୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତୁ ।  ଆଶା କରାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଆଗକୁ ମନ୍ଦିରକୁ ଲୁଣି ଜଳବାୟୁରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ସହ କୌଣସି କ୍ଷତି ହେବା  ଉପରେ ମଧ୍ୟ ରୋକ ଲଗାଇବ ।